Chợt nhận ra lâu lắm rồi mình không viết về cuộc sống ở Nhật trên này, giờ còn hơi nhớ mang máng chứ chắc đợi vài năm nữa là sẽ quên sạch mảng kỷ niệm này mất, thế thì sẽ đáng tiếc lắm. Nhân những ngày trời mát không gian thư thái, tạm xa những mối quan hệ không được lành mạnh lắm, dành chút thời gian để viết về những câu chuyện nhỏ ở Nhật ha. Nhờ trang blog nho nhỏ này lưu giữ lại những kỷ niệm vui buồn của mình mấy năm qua :D.
Mình sang Nhật là từ tháng 4 năm 2016, thời đó người Việt ở Nhật bắt đầu đông lên rồi, lúc mình sang là ở Nhật có gần 20 vạn, tới năm 2019 thì đã hơn 40 vạn người rồi. Chuyến bay sang Nhật lúc đó cũng toàn là những người sang Nhật để làm việc rồi đi học chứ không có mấy người đi du lịch, lúc mình tới sân bay Narita cũng chỉ có tầm 20 người trong chuyến bay của mình là người Việt mà thôi, những chuyến sau này đa phần đều là người Việt hết. Sơ qua bối cảnh lúc đó ở Nhật là như vậy, mình ở nhà năm đầu tiên là ngay gần trường đi bộ 10-15 phút (chắc sẽ kể lại những ngôi nhà dần dần :D).
Công việc đầu tiên đến với mình khá bất ngờ. Lúc mới sang thì mình cũng không dự định làm thêm vì mình bắt đầu học là học cao học chứ không học tiếng nên sợ chương trình học nặng không có thời gian, cộng với tiếng Nhật tuy mang tiếng là đã có N1 (đọc thêm về con đường học tiếng Nhật của mình ở đây) nhưng chỉ cảm thấy đủ giao tiếp chứ công việc gì cũng thấy thiếu thiếu. Trong lúc còn đang hoang mang thì có một chị khoá trên người Việt Nam mà mình đã liên lạc từ hồi ở Việt Nam (huhu senpai siêu tốt bụng đáng yêu) có nói bên thầy của chị tìm người Việt Nam hỗ trợ cho một công ty người quen, nên mình có ứng tuyển thử. Cùng lúc ứng tuyển bên công ty này thì mới nhận được tin mình có học bổng mới ^^ nên cũng không lo lắng về tiền bạc nữa, thành ra hơi chảnh bên công việc là xếp lịch làm tuần chỉ có 2 buổi, mỗi buổi đúng giờ hành chính từ 8 giờ sáng tới 5 giờ chiều, nghỉ trưa 1 tiếng là tổng cộng 8 tiếng, vậy là mỗi tuần mình làm việc 16 tiếng, lương cũng không cao lắm nhưng học được khá nhiều.
Tiện thể nhắc qua một chút về mặt bằng làm thêm ở Nhật, ở mỗi khu vực thì đều có quy định mức tiền lương tối thiểu tuỳ theo tình hình phát triển của tỉnh, như mình ở thủ đô Tokyo thì lương tối thiểu lúc đó là 960 yên/giờ thì phải, giờ hình như là hơn 1010 yên gì đó. Ngoài ra thì tư cách cư trú của mình là du học sinh nên chỉ được phép làm trong quy định là 28 tiếng để tránh ảnh hưởng đến việc học. Ở công việc đầu tiên này thì mình làm 16 tiếng, lương hình như 1200 yên/ giờ gì đó không nhớ chính xác, cộng với công ty chi cho tiền đi lại, sau đó bị trừ ít thuế nữa nên nói chung mỗi tháng chắc được khoảng 7-8 vạn yên gì đó (chắc cỡ 16-17 triệu tiền việt/tháng), nói chung cũng đủ trả tiền nhà và tiền ăn.
Công việc chính của mình là hỗ trợ một dự án công ty đang đấu thầu vào thị trường Việt Nam bao gồm chuẩn bị tài liệu và điều tra thị trường (nói nghe cho hoa mỹ nhưng thực tế là googling :)) ). Cụ thể hơn nữa thì không nói chi tiết được, nhưng phần lớn công việc của mình nó cũng nhạt nhẽo y như những công việc văn phòng khác, và vì mình là làm thêm theo giờ nên không có chuyện làm thêm giờ, công việc cũng giao theo đúng lịch trình của ngày hôm đó, không có chuyện giao dư qua hôm sau, mình có hôm làm nhanh hơn mà thấy sếp bận chưa kịp giao việc tiếp lại phải ngồi kéo dài thời gian ra, cảm thấy đang ăn cắp tiền lương nhưng cũng không biết làm gì hơn vì phận làm thêm không được tham gia quá sâu vào dự án.
Phần công việc chính chắc chỉ nói tới đây, tiếp tới để nhắc tới một vài người thú vị mà mình gặp ở công ty này. Hồi đó có bác sếp lớn nhất công ty rất thú vị, gần như chẳng có mặt ở công ty bao giờ nhưng lần nào tới cũng cho mình bánh kẹo, có lần không biết thủ ở đâu được miếng bánh đậu xanh của Việt Nam thế là cứ giấu giấu xong lướt qua bàn mình thì giơ ra kiểu tỏ ra bất ngờ, thế là mình cũng phải phối hợp diễn ngạc nhiên… Vì mình là người Việt Nam đầu tiên nên cũng có những cái rất thú vị, ví dụ như mình cần phải gõ tiếng Việt nên muốn cài bộ gõ vào máy tính, kết quả phải thông qua n tầng báo cáo và giải thích lý do, rồi anh trai bên IT cũng phải xem xét phần mềm mất một ngày mới cho phép cài đặt. Công ty này bảo mật (hay cổ hủ?) một cách rất triệt để, ví dụ tài liệu công ty mà có đợt mình phải mang về nhà làm thì phải có máy xử lý giấy cắt nát giấy xong mới được vứt, hoặc có lần mình nhận dữ liệu thì chị sếp không gửi qua drive mật khẩu hay gì mà phải copy vào usb sau đó gửi usb qua đường bưu điện, người nhận phải ký nhận chẳng hạn.
Công ty này là công ty đầu tiên ở Nhật mà mình làm, mà nó lại Nhật quá nên thời gian ở đây mình thấy áp lực rất nhiều. Công ty mình làm thêm (thực tập) này là một công ty thuần Nhật, nghĩa là mọi thứ trong công ty đều đã có quy định và phải tuân theo một cách vô cùng khắc nghiệt, bất kỳ thứ gì đều phải thông qua bác sếp lớn nhất này, rồi thì thân phận làm thêm và chính thức cũng phân biệt một cách rất rõ nét (ví dụ mọi người bàn nhau đi picnic hay đi du lịch Hong Kong đều gạt mình ra…), hoặc có ăn uống nhậu nhẹt tụ tập gì thì đều không kéo theo làm thêm, mà cũng có thể là do mình là người làm thêm nước ngoài đầu tiên và duy nhất ở đó, cộng với tuổi tác cách khá xa mọi người nên khó mà hoà đồng được.
Phần lớn bây giờ nghĩ lại là do mình thôi, tuổi tác của mọi người chắc tầm 40,50+, tiếng Nhật của mình lại không tự tin lắm nên không biết phải nói chuyện gì hay giao tiếp như thế nào, mà mỗi ngày đều có giờ cơm trưa khoảng 1 tiếng, lúc đó mới sang thì hay đổi ra tiền Việt Nam nên thấy tiền ăn trưa 1000 yên (khoảng 200k) cũng mắc nên hay nấu cơm mang đi, xong lại ngại không dám ngồi ăn chung với mọi người nên có những bữa mang cơm nắm vào nhà vệ sinh vừa ăn vừa nuốt nước mắt. Rõ ràng là không có ai bắt nạt mình nhưng cảm giác mình bị đặt ở sai chỗ ấy, nên hôm nào đi làm cũng cảm thấy uất ức, rồi cũng muốn chứng tỏ bản thân nhiều hơn, nhưng tất cả các cuộc họp mình đều không được tham gia, mình chỉ được làm việc trực tiếp với một chị sếp phó và một anh quản lý trực tiếp, có những góc ở văn phòng công ty mình còn không biết là nó tồn tại luôn. Hồi đó cảm thấy uất ức vì năng lực bản thân kém, rồi lại bị gạt ra, rồi lại uất ức tiếp vì bản thân không biết cách nào thay đổi tình trạng hiện tại, đáng buồn là đến lúc mình kết thúc công việc này sau khoảng 10 mấy tháng thì cũng vẫn ở tình trạng đó, tới lúc cuối thì mình bận khoá luận nên lịch làm cũng ít lại, dự án thì không trúng nên cuối cùng mình trao đổi với sếp để nghỉ luôn.
Tuy là có những khoảnh khắc ở công việc ấy làm mình cảm thấy muốn sụp đổ kinh khủng nhưng tựu chung lại nó cũng cho mình khá nhiều kinh nghiệm tốt và kỷ niệm đẹp. Trước đó mình đi học thì chỉ đi bộ thôi vì trường ngay gần nhà, nhưng công ty này nằm ở khu vực tập trung các công ty lớn của Nhật, ở ga toàn công ty thôi và cách nhà tầm 30 phút đi tàu nên những ngày đi làm mình được lên tàu cùng với những người dân công sở bình thường của Nhật, đóng bộ đen ngòm xách cặp táp, cắm mặt vào điện thoại. Mỗi lần đi làm mình cảm giác đang được là một phần của dòng chảy đen ngòm ấy, cảm giác bớt lạc lõng đi rất nhiều, như mình cũng đang là một bộ phận của cái xã hội đóng khung này vậy. Mình bắt đầu quay lại mặc đồ sẫm màu nhiều hơn, tập thói quen đi làm theo đúng một giờ, lần nào cũng lên tàu đúng vào thời điểm đó, chuyển tàu đúng vào thời điểm đó, đến công ty mua đúng một loại đồ uống và bắt đầu công việc như đã lập trình theo một lộ trình cố định.
Như ở trên cũng có nhắc thì liên quan trực tiếp tới mình thì có chị sếp phó và anh quản lý trực tiếp. Chị sếp phó thì đúng là dạng người phụ nữ của công việc, rất cao, gầy, cảm giác vô cùng quyết đoán. Nói là chị nhưng chắc phải trên 50 tuổi… Mình nhớ có lần chị kể với mình là hồi mới bắt đầu làm công việc kinh doanh, chị bắt đầu quen với việc ăn bữa ăn trong vòng 3 phút. Ở Nhật phía bên trong các ga tàu, ở ngay chỗ đứng đợi tàu giữa hai đường ray ấy, ở quanh khu công sở thì có thể sẽ có những tiệm đồ ăn đứng, người ta sẽ vào đó ăn vội vàng trong vòng 2-3 phút đợi giữa những chuyến tàu thôi, gọi là 立ち食い (tachigui), cũng có lần mình đi ăn mì udon với chị ấy, chị ăn xong bát trong đúng hơn một phút, trong lúc đó thì con bé vô dụng (là mình) vẫn còn đang thổi thổi với tò mò xem trong bát udon của mình có những cái gì… Chị sếp này rất tốt với mình, thường hay mua đồ ăn cho mình, rồi thỉnh thoảng lại rủ đi ăn trưa xong bao luôn, chị bảo hồi xưa đi học nghèo được các anh chị khoá trước bao nên bây giờ bao lại. Đây cũng là văn hoá đàn anh/chị-đàn em đặc trưng của Nhật, là dưới phải kính trên, và là trên phải có trách nhiệm với cấp dưới. Chị có nói thỉnh thoảng phải có người trên dắt các em đi ăn ngon thì mới cải thiện cuộc sống được, bình thường ăn uống kham khổ lắm đúng không, tới giờ vẫn còn nhớ. Có lần nói chuyện linh tinh thì mình có kêu là sang Nhật phải bỏ tập đàn vì nhà nhỏ quá, đàn thì đắt mà nhà ở Nhật phải mắc tiền chút mới cho phép kê nhạc cụ, thế là hôm sau chị mang cho mình cái đàn organ cũ của nhà chị luôn, lại còn cho mình 1 vạn yên (khoảng 2 triệu vnđ) để bắt taxi mang đàn về nữa. Lần đầu tiên được cho nhiều thứ như vậy (số mình chắc hay được cho đồ nên về sau cũng rất hay được cho các thứ khác nhau) nên cảm động kinh khủng, mà hồi đó ngáo chẳng biết mua gì cảm ơn chị giờ nghĩ lại mới thấy ngại, chắc sau này đợi đi làm rồi quay lại cảm ơn chị mới được. Mình không dám bắt taxi vì bên Nhật rất mắc (chắc cỡ 150k/km mà đi về nhà thì lúc đó không dám nghĩ luôn) nên bắt tàu điện về nhà, hôm sau đổi tiền lẻ để trả lại chị phần thừa tiền đi lại thì chị lại cho thêm tiền xong bảo để lúc nào em không chơi nữa thì đây là tiền để vất rác (bên Nhật muốn vứt rác quá khổ hoặc rác điện tử đều rất tốn kém, ví dụ tivi của tụi mình tầm 2 mấy in hồi đó muốn vứt thì bên quận báo giá là gần 1 triệu vnđ mới vứt dược). Qua mấy năm rồi nhưng nghĩ lại vẫn cảm động mắt cay cay, giờ mình đã có điều kiện hơn chút có thể tự mua đàn tốt hơn cho bản thân và cũng có chỗ kê đàn tử tế hơn rồi nhưng vẫn nhớ mãi cây organ năm đó.
Anh cấp trên trực tiếp của mình là một nhân viên công sở Nhật điển hình, ngày nào cũng đóng bộ comple cùng kiểu, lại mới cưới nên ngày nào cũng mang cơm hộp tình yêu của vợ đến công ty. Cũng có bữa mình hóng thấy hai anh chị cãi nhau hay sao mà cơm của anh chồng chỉ có độc một món haha, anh này là người đầu tiên cho mình thấy được sự khắc nghiệt của công việc ở công ty này. Công ty mình làm có nhiều chi nhánh ở các quốc gia khác nhau, có lần anh này đi công tác ở Thượng Hải về, lúc về tới công ty đã là 6 giờ kém 15 phút chiều rồi, mà anh vẫn ở lại làm việc tiếp. Đối với một đứa học sinh mới chỉ đi làm thêm và cứ đúng giờ là đi về, việc kệ việc, ôm cái tư tưởng như vậy thời đó thì thấy chuyện này thật đáng sợ (nhưng đáng sợ hơn hết là sau này mình cũng trở thành một người như vậy… xem thêm ở các post sau nha mình sẽ ghi lại từ từ những gì mình nhớ dược). Tới hôm tiếp theo lên công ty thì thấy anh này đang ngủ ở công ty luôn, mang cả chăn đệm lên ngủ cho êm hic. Có hôm tới tầm 3 giờ chiều là giờ buồn ngủ, mình thì nhân viên mới lại phận thấp bé nên không dám ngáp, tí cái lại phải đi rửa mặt, rửa mặt tới lần thứ n quay vào thì thấy anh này đã nằm ngủ ngon lành trên mặt bàn mà không dám gọi, lại phải ngồi uống trà lật giở tài liệu linh tinh đợi anh ngủ dậy giao việc tiếp.
Công việc này của mình kéo dài hơn một năm, sau đó như những lý do ở trên mình cũng nhắc, việc học bận hơn, công việc nhàn hơn và mình thấy mình không đóng góp được gì nhiều cho công ty nên xin nghỉ. Bữa ăn cuối cùng chị sếp còn dắt mình vào trung tâm thương mại cao cấp, ngồi ăn trên tầng cao nhất, đặt phòng riêng bếp trưởng phục vụ, bữa ăn đồ rán dát vàng mà tới giờ mình vẫn còn nhớ nguyên (suất ăn 12 triệu/người :'( không bao giờ quên được luôn…). Mình học được rất nhiều, các anh chị trong công ty cũng rất chịu khó dạy mình, chỉ là năng lực mình chưa đủ để có thể vững ở công ty, nên cũng may mới chỉ là làm thêm nên còn rút được. Cảm ơn công việc đầu tiên đã cho mình hiểu được công ty thuần Nhật cổ làm việc như thế nào, cho mình những người anh người chị lớn với những bài học rất thấm về cuộc sống, một năm đầu tiên tràn đầy kỉ niệm giờ nghĩ lại mới như ngày hôm qua…
Kỳ tới: quán tào phớ …